Fowizm

W latach pierwszej wojny światowej Stefan Żeromski mieszkał w Zakopanem pracując nad zaczętym jeszcze przed wojną cyklem powieściowym „Walka z szatanem”. Dwa pierwsze tomy tego cyklu – „Nawracanie Judasza” i „Zamieć” – ukazały się w 1916r., a tom trzeci „Charitas” ukazał się w 1919 roku. Bohaterem dwóch pierwszych tomów jest Ryszard Nienaski. Pobyt w Galicji i obserwacja tamtych stosunków zaostrzyły krytycyzm Żeromskiego. Po wyzwoleniu przeniósł się do Warszawy i z pełną energią oddał się rozlicznym funkcjom społecznym. W 1920r. objeżdżał wraz z Kasprowiczem tereny plebiscytowe na Warmii i Mazurach, współdziałał też w założeniu Towarzystwa Przyjaciół Pomorza. W 1918r. Żeromski doznał ciężkiego ciosu osobistego – stracił ukochanego syna Adama, który zmarł na gruźlicę. Poświęcił mu utwór „O Adamie Żeromskim wspomnienie”. W następnych latach powstają kolejne jego dzieła – w 1918r. „Wisła”, w 1922r. „Wiatr od morza” i w 1924r. „Międzymorze”. W utworach tych zawarł najmocniejszy wyraz swego umiłowania dla ziemi ojczystej. „Wiatr od morza” jest utworem, w którym pisarz stosuje i łączy bardzo różne formy – opowiadanie, opis, prozę poetycką i partie naukowo-publicystyczne. W 1921r. powstaje dramat „Ponad śnieg bielszym się stanę”, a w 1923r. „Turoń”. Oba utwory łączyły protest przeciw społecznej krzywdzie z ostrzegawczą wizją rewolucyjnej pomsty ludu. Prawdziwy sukces przyniosła Żeromskiemu dopiero ostatnia z jego sztuk, komedia „Uciekła mi przepióreczka”, której bohater Edward Przełęcki przypomina Judyma, ale Judyma, któgo idea zwycięża. Zalążki z trudem podtrzymywanej wiary w lepszą przyszłość, które odnajdujemy w „Wietrze od morza” i w „Uciekła mi przepióreczka” nie mogły pisarzowi czujnemu na krzywdę ludzką zamknąć oczu. Zdaje sobie coraz jaśniej sprawę, że rzeczywistość w Polsce jest jak najdalsza od jego marzeń. Coraz silniej narasta w nim gorycz i powoli słabnie wiara w zmianę na lepsze. W świadomości Żewromskiego narasta kryzys, którego rezultatem jest ostatnia jego powieść „Przedwiośnie”.