Fowizm

Oblicze zaś światowe pozytywizmu polskiego, znane dotąd ogólnikowo i niedokładnie, wykazuje jeden rys znamienny – oto jego przedstawiciele literaccy zdobywają poczytność i uznanie wśród obcych, zwłaszcza w świecie słowiańskim. Sienkiewicz i Orzeszkowa mają w Rosji wydania zbiorowe swych dzieł, znajdują gorących wielbicieli wśród Czechów, przekłady ich pojawiają się w językach serbskim i chorwackim. Przyznanie nagrody Nobla Sienkiewiczowi było przypieczętowaniem penetracji polskiej w świecie literatury powszechnej. W stosunkach zaś z zagranicą przedstawiciele literatury polskiej, wierni starej tradycji, sięgającej Pawła Włodkowica, a kontynuowanej przez Kochanowskiego i Mickiewicza, występowali jako „defensores Poloniae”, obrońcy Polski. List otwarty Sienkiewicza do cesarza niemieckiego Wilhelma II protestujący przeciw antypolskiej polityce Prus i przedrukowywany w prasie całego świata, następnie zaś stworzenie przez tego samego pisarza Komitetu Pomocy Ofiarom Wojny czasu pierwszej wojny światowej były wymownym dowodem, iż literatura polska rozwijała swą działalność i pełniła służbę obywatelską również na forum światowym.