Czas powstania i czas akcji powieści

Powstanie styczniowe stanowi bardzo ważny element w konstrukcji czasu powieści jak i w historii bohaterów. Ze względu na cencurę panującą w zaborach Orzeszkowa nie może pisać o powstaniu wprost, otwarcie, więc używa peryfraz i metafor pisząc o ogniu czy gorączce. Ten styl wypowiedzi, mówienia nie wprost nazywa się językiem lub mową ezopową. Czas powstania styczniowego w pamięci i świadomości samej autorki ma cechy pewnego rodzaju sacrum. Świadczy o tym jedność, równość między stanami jaka wtedy panowała, potwierdzona w mogile czterdziestu powstańców. O czasie powstania mówi się, że były to dobre, szczęśliwe czasy, co ma równiez potwierdzenie w historii bohaterów. Anzelm i Marta byli wtedy razem, nie bali się miłości, Korczyńscy nie mieli problemów z zaściankie. Właśnie z okresu powstania pochodzi wiele wspomnień o osobach, które w powstaniu zginęły. Janek wspomina swojego ojca, Andrzejowa swojego męża, i to właśnie te wspomnienia uświęcają czas powstania, ponieważ dotyczą tych, których mocno kochali. Czasy powstania łączyły się również z nadzieją na odzywskanie niepodległości.