Przestrzeń w obrazie

Szczególną cechą malarstwa jest to, że odtwarza ono trójwymiarowy świat na płaskiej powierzchni płótna, papieru albo muru, tworząc przez odpowiedni układ kompozycyjny wrażenie przestrzenności, głębi. Układ rzędowy stosowano w staroegipskich malowidłach i reliefach, w postaci regularnych pasów, umieszczanych jeden nad drugim: w pasach dolnych przedstawiano sceny bliższe, w górnych-dalsze. Jest to kompozycja pasowa. Układ zwany kulisowym wywodzi się z okresu paleolitu. Stosowanie go opierało się na prostym fakcie, że w naturze przedmioty bliższe, przy pewnym ustawieniu, przesłaniają częściowo te, które znajdują się za nimi. Udoskonaloną techniką malarską było zastosowanie perspektywy linearnej. Nazywa się ją czasem trójwymiarowa perspektywa zbieżną albo perspektywą renesansową. Na obrazie ukazującym prawidłową budowę trójwymiarową, wszystkie linie prostopadłe do przedstawionego widoku zbiegają się w jednym punkcie linii horyzontu, która znajduje się zawsze na wysokości oczu patrzącego. Zbieganie się ku horyzontowi linii prostopadłych powoduje naturalnie, że przedmioty te, w miarę oddalania się maleją. Przy linii horyzontu umieszczonej nisko mówimy o perspektywie żabiej, przy umieszczonej wysoko -o perspektywie z lotu ptaka.